ارباب حلقه‌ها: 1# یاران حلقه‌ - جی.آر.آر تالکین

در آخرین مکالمه‌ای که با جناب تالکین داشتم از او شنیدم که می‌گفت همه‌ی ما به فانتزی احتیاج داریم و برای این ادعایش هم دلایل قانع کننده‌ای داشت. از آن دلایل پرسیدم اما چون زمان زیادی نداشتند پاسخ را به زمان دیگری موکول کردند و من هم از ایشان قول گرفتم مصاحبه‌ای ترتیب دهم تا درباره فانتزی و دلایل نیاز همه‌ی ما به آن با هم گفتگویی کنیم که خوشبختانه مورد قبول ایشان واقع شد، امیدوارم این مصاحبه همین امسال، قبل از خواندن جلد دوم این کتاب آماده شود. قول می‌دهم آن را برای آن دسته از خوانندگانی که اعتقادی به این ژانر ندارند در کتابنامه منتشر کنم.

 اگربه ادبیات فانتزی علاقه‌مند باشید حتما با نام بیلبو بگینز هم آشنا هستید، او هابیتی است که شخصیت اصلی کتابی با همین نام است. اما اگر هنوز به آن بخش خاموش از وجودتان که فانتزی را می طلبد لطف و خدمتی نکرده باشید و به سراغ چنین ژانری نرفته باشید پس احتمالا با مشهورترین آثاراین ژانر آشنا نیستید و اصلا نام هابیت‌ها هم به گوش‌تان نخورده و نمی‌دانید که آنها چه موجوداتی هستند، خب من برایتان می‌گویم؛ آنها، موجودات جالبی هستند که توسط ذهن خلاق جناب تالکین به وجود آمده‌اند، هابیت‌ها در دهکده‌ای به نام شایر در سرزمین میانه زندگی می‌کردند و طبق شرح تالکین؛ "..موجودات قد کوتاهی بودند که در سوراخهایی در زمین سکونت داشتند. نه از آن سوراخهای کثیف و نمور که پر از دم کرم است و بوی لجن می‌دهد و باز نه از آن سوراخهای خشک و خالی و شنی که تویش جایی برای نشستن و چیزی برای خوردن پیدا نمی‌شود، سوراخهایی که هابیت‌ها در آنها زندگی می‌کردند از آن سوراخهای هابیتی بود و این یعنی آرامش."

اما غیر از هابیت‌ها موجودات دیگری هم در سرزمین میانه روزگار می‌گذراندند، موجوداتی مثل انسان‌ها، اورک‌ها، گابلین‌ها، اِلف‌ها، ترول‌ها و البته دورف‌ها، اینجا باید از دورف‌ها هم بیشتر گفت؛ آنها هم موجوداتی بودند که با شباهت‌ها و اندک تفاوت‌هایی با هابیت‌ها علاقه‌ی فراوانی به جواهرات و سنگ‌های قیمتی داشتند و اجداد آنها مدت‌ها پیش در تنهاکوه (اِرِبور) در سرزمینی سرشار از معادن طلا و سنگ‌های قیمتی به خوبی و خوشی زندگی می‌کردند تا اینکه پس از حمله‌ی اژدها (اِسماگ) مجبور به فرار از سرزمین‌ خود شدند. در ابتدای کتاب هابیت، بیلبو که یک هابیت و شخصیت اصلی آن کتاب است به درخواست جادوگر مشهور، گندالف خاکستری به همراه دورف‌ها راهی سفری پرماجرا می‌شود تا به آنها کمک کند سرزمین خود را پس بگیرند. کتاب با اتمام سفر یاد شده به پایان می‌رسد. سفری پرماجرا که علاوه بر ثروت و تجربه‌ی فراوان، حلقه‌ای جادویی نصیب بیلبو می‌کند، حلقه‌ای که عمری طولانی برایش به ارمغان ‌می‌آورد.

حال در آغاز کتاب یاران حلقه که جلد اول از سه‌گانه‌ی ارباب حلقه‌ها به حساب می‌آید سالها از آن ماجرا گذشته و بیلبو در تولد صد و ده سالگی‌اش، دلزده از این زندگی بی هیجان و طولانی‌مدت تصمیم می‌گیرد به سفری پر ماجرا و احتمالا بی‌بازگشت برود و به این دلیل قصد دارد تمام دارایی‌اش از جمله آن حلقه‌ی جادویی را به فرودو بگینز که از اقوام او و تنها وارث‌اش به حساب می‌آید بسپارد. اما این بار برخلاف کتاب هابیت سفر بیلبو ماجرای کتاب یاران حلقه نیست. در همین میهمانی تولد جادوگر معروف، گندالف خاکستری متوجه می‌شود آن حلقه‌ی یاد شده همان حلقه‌ی مشهور قدرت است که توسط جادوگر بزرگی به نام سائورون ساخته شده است. حلقه‌ی قدرتی که سائورون مدتها بود آن را گم کرده و همواره در جستجوی آن بوده است. حلقه‌ای که ماجراها با خود دارد.

---

اما اصلا ماجرای حلقه‌ها و ارباب آنها که نام کتاب را به خود اختصاص داده چیست؟ 

اجازه بدهید شرح آن را به همراه چند خطی درباره داستان این جلد در ادامه مطلب بیاورم.

مشخصات کتابی که من شنیدم و خواندم: ترجمه رضا علیزاده، ناشر چاپی: روزنه، ناشر صوتی: آوانامه، با صدای "آرمان سلطان‌زاده، سحر بیرانوند و مریم پاک ذات". در 28 ساعت و 15 دقیقه

"جان رونالد روئل تالکین"

در قرن هجدهم میلادی خانواده‌ی تالکوهن پس از مهاجرت از آلمان به انگلیس، نام خانوادگی خود را به تالکین تغییر دادند. یکی از اعضای این خانواده آرتور روئل تالکین نام داشت که در سال 1891 با دختری به نام مابل سوفیلد ازدواج کرده و  پس از ترک شغلش در بیرمنگام به آفریقای جنوبی مهاجرت می‌کند، فرزند اول این خانواده‌ی جدید، جان نام داشت که در۳ ژانویه ۱۸۹۲ در بلوم‌فونتین افریقای جنوبی به دنیا آمد و دو سال پس از او تنها برادرش هیلاری پا به این دنیا گذاشت و این خانواده را چهارنفره کرد. اما بخت با این خانواده یار نبود و مدتی بعد وقتی جان هنوز 4 ساله بود پدرش را از دست داد. پس از فوت پدر خانواده، جان به همراه مادر و برادرش به انگلستان بازگشتند و در روستایی در بیرمنگام به زندگی ادامه دادند. اما بدبیاری این خانواده به همین جا ختم نشد و جان 4 سال بعد از پدر، یعنی وقتی 8 ساله بود مادر خود را هم به دلیل ابتلا به بیماری دیابت (که آن روزها قابل درمان نبود) از دست داد. پس از آن، دو کودک نزد خاله خود و کشیشی به نام پدرمورگان و برخی اقوام دیگر بزرگ شدند و جان در نوجوانی به مدرسه دستور زبان شاه ادوارد رفت و از آنجا علاقه‌اش به زبان شناسی شکل گرفت. پس از آن به آکسفورد رفته و در آنجا زبانهای انگلیسی کهن و زبانهای آلمانی، ولزی و فنلاندی خواند و بعد از گرفتن مدرک درجه یک در انگلیسی، با آغاز جنگ جهانی اول به تفنگداران لنکشایر پیوست. دو سال بعد، پس از ازدواج با ادیث برت به فرانسه فرستاده شد و مدتی بعد هم به علت بیماری از رزم معاف گردید اما  جنگ دو تن از سه دوست صمیمی‌اش را از او گرفت. او از سال 1917 شروع به کار بر روی داستانی کرد که قرار بود سیلماریون نام بگیرد. در همان سال اولین فرزندش به نام جان فرانسیس به دنیا آمد و یکسال پس از آن بود که در دانشگاه آکسفورد در شغلی تحت عنوان دستیار لغت نویس مشغول به کار شد و مدتی بعد در دانشگاه لیدز به سمت استادیاری دست یافت. در این سالها او یکی از داستانهایش به نام سقوط گوندولین را خودش بصورت صوتی خواند که بسیار مورد توجه مخاطبانش قرار گرفت. د ر دوران استادیاری علاوه بر کار برروی جهان داستانی‌اش، شروع به اختراع زبان اِلف ها کرد(او به تنهایی ده‌ها زبان اختراع کرده است) و همان سالها دو فرزند دیگرش مایکل هیلاری و کریستوفر به دنیا آمدند. در سال 1925 تالکین به سمت استادی آنگلوساکسون در دانشگاه آکسفورد دست یافت، او نتایج تحقیقات ادبی‌اش را منتشر نمی‌کرد، اما در آکسفورد در گروهی حضور داشت که در آن درباره تحقیقات و آثار نیمه تمام خود با دیگر اعضا به بحث و گفتگو می‌نشست، سردسته‌ی آن گروه سی اس لوئیس بود که احتمالا او را با معروفترین اثرش یعنی مجموعه‌ی نارنیا می‌شناسید. لوئیس بعدها او یکی از دوستان صمیمی تالکین شد و این دو زمانهای زیادی را کنار هم گذراندند. تالکین زبان و اسطوره شناسی اش را تکمیل کرد و در سال 1929 پرسکیلا که تنها دخترش بود به دنیا آمد. چند سال بعد در یک ظهر تابستانی وقتی تالکین مشغول تصحیح اوراق امتحانی شاگردانش بود با برگه‌ی سفید پاسخنامه یکی از شاگردان مواجه شد و به یک باره شروع به نوشتن این جمله کرد: "در داخل سوراخی در زمین هابیتی زندگی می‌کرد" پس از آن به این فکر کرد که هابیت‌ها اصلا که هستند و چرا در سوراخ زندگی می‌کنند و... اینگونه داستان هابیت شکل گرفت و پس از مدتی به عنوان اولین داستان بلند این نویسنده به چاپ رسیده و بسیار مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.  این شهرت با نوشتن و انتشار سه‌گانه‌ی ارباب حلقه‌ها که به نوعی می توان آن را ادامه‌ی هابیت به حساب آورد به اوج خود رسید. در تمام این سالها تالکین استاد زبان و ادبیات انگلیسی بود و این سِمت را تا سال 1959 یعنی زمان بازنشستکی خود حفظ کرد. 

تالکین همسرش ادیث برت را عاشقانه دوست داشت، یکی از داستانهایش که "برن و لوتین" نام دارد براساس زندگی عاشقانه خودش نوشته شده و از داستانهای مورد علاقه اوست. تالکین در نهایت دو سال پس از همسرش، در 2 سپتامبر 1973 در سن 81 سالگی درگذشت و درهمان قبری که ادیث دفن شده بود به خاک سپرده شد. همانطور که در طول یادداشت هم اشاره شد، آنها چهار فرزند داشتند که دخترشان پرسکیلا کارمند شد و پسر اول، جان فرانسیس به کشیشی روی آورد، مایکل معلم و کریستوفردانشیار دانشگاه شد. در میان همه‌ی فرزندان کریستوفر جایگاه ویژه‌ای دارد. او تا همین ژانویه‌ی سال گذشته که این دنیا را ترک گفت همواره بسیاری از آثار منتشرنشده‌ی پدر را ویرایش و منتشر می‌کرد و سهم بسزایی در انتشار آثار او داشت، به طوری که در بین حدوداً ۳۰ اثر منتشر شده از تالکین حدود ۲۵ اثر با تلاش ها و ویرایش‌های توسط کریستوفر منتشر گردیده است.

معروف‌ترین کتابهای تالکین که به دنیای فانتزی مربوط هستند عبارتند از: ارباب حلقه‌ها (مجموعه سه جلدی: ۱-یاران حلقه ۲-دو برج ۳-بازگشت شاه)، هابیت (یا آنجا و بازگشت دوباره)، سیلماریلیون و فرزندان هورین.

•   منبع بخشهای زیادی از این یادداشت، سایت آردا (مجمع اینترنتی هواداران تالکین) می باشد.
• در اسفندماه دو سال گذشته با آغاز دوران کرونا سفری به سرزمین میانه داشتم و هنگام خواندن کتاب هابیت، مصاحبه‌ای هم با جناب تالکین انجام دادم. می‌توان آن مصاحبه را در یادداشت مربوط به کتاب هابیت از" ایـنـجـا" خواند. 
• در یادداشت بعد سعی خواهم کرد چند کلامی درباره‌ی کتاب "یاران حلقه" بنویسم.

#5 هری پاتر و محفل ققنوس - جی. کی. رولینگ

باز هم وضعیت شهرمان، شهر که چه عرض کنم حالا دیگر وضعیت کرونایی کل کشورمان قرمز و فراتر از آن شده و باز هم من به ناچار برای فرار از این دنیای واقعی که این روزها سراسر درد و رنج است به خیال پناه بردم و انتخابم این بار نسخه صوتی جلد پنجم اثر مشهور جی کی رولینک، یعنی "هری پاتر و محفل ققنوس" بود. این کتاب با 1250 صفحه حجیم‌ترین کتاب این مجموعه به حساب می‌آید که در نسخه فارسی تبدیل به سه جلد شده است. با تجربه‌ی خواندن 4 جلد قبلی این مجموعه و آشنایی نسبی که با روند داستان‌های آن داشتم کنجکاو بودم که نویسنده چگونه می‌خواهد داستانش را تا این تعداد از صفحات پی بگیرد و باز هم فکر می‌کردم حتما دچار تکرار خواهد شد، اما به جرات می توان گفت این بانوی خلاق بریتانیایی به خوبی از پس این کار بر آمده و به نظرم این کتاب بهترین جلد در بین پنج جلدی بوده است که از این مجموعه خوانده‌ام.

اگر یادتان باشد در انتهای جلد قبلی این کتاب یعنی کتاب هری پاتر و جام آتش، لرد سیاه (یکی از بزرگترین و شرورترین جادوگران دنیای این کتاب که از آغاز داستان تبدیل به موجودی نحیف و ناتوان شده بود) با استفاده از چند قطره خون هری پاتر و چند مورد جادویی دیگر با بازگشت به بدن خود قدرت گذشته‌ را بازیافته و همه‌ی مرگ خواران وفادارش را فراخوانده است. لُرد سیاه یا ولدمورت همان شخصی است که پیش از آغاز داستانِ جلد اولِ این مجموعه، پدر و مادر هری را کشته و ناباورانه در کشتن هریِ نوزاد ناموفق بوده است.  حالا در این جلد جمعی از جادوگران خوبِ داستان به ریاست آلبدوس دامبلدور (همان مدیر مدرسه هاگوارترز) گروهی به نام محفل ققنوس تشکیل می‌دهند تا بتوانند به کمک یکدیگر با لرد سیاه (وُلدِمورت) مبارزه کنند.

همانطور که می‌دانید تا به اینجا و در جلدهای قبل روال شرح ماجراها به این شکل بوده که خواننده در هر جلد یک سال تحصیلی هری و دوستانش را در مدرسه‌ی جادوگری هاگوارتز دنبال می‌کند و این جلد هم از این قاعده مستثنی نیست، با این تفاوت که ماجراهای تابستان پیش از آغاز سال تحصیلی جدید بسیار طولانی‌تر از جلدهای پیشین است و بر خلاف جلد قبل که تابستانش زیاد جذاب نبود این بار با شرح ماجراهای تنهایی هری در خانه‌ی خاله و شوهرخاله و قطع ارتباط او با دوستانش و از طرفی ماجراهای محفل ققنوس، این تابستان حتی از ماجراهای مدرسه هم جالب تر است. اما در مدرسه، برویم به مدرسه:

آلبوس دامبلدور که مدیر محبوب مدرسه هاگوارترز است و یکی از قوی ترین و محبوب ترین جادوگران به حساب می آید در پایان جلد قبل به واسطه حرفهای هری پاتر به همه اعلام می کند که لرد سیاه، ولدمورت بازگشته است. اما کسی حرف او را باور نمی کند و همه هنوز بر باور پیشین خود هستند که ولدمورت مرده یا حداقل قدرتش را از دست داده، اما دامبلدور همچنان بر حرف خود استوار است و این مقاومت او تا جایی پیش می‌رود که وزارت سِحر و جادو و بیشتر جادوگران تحت پوشش این وزارت به مخالفت با او می‌پردازند. در این قسمت از داستان با شخصیت جدیدی به نام دولورِس آمبریج آشنا می‌شویم که سروکله‌اش در مدرسه هاگوارتز به عنوان معاون وزارت سحر و جادو و بازرس پیدا می‌شود و پس از آن شروع می‌کند به بازرسی و به تعبیری بازجویی کردن از تک تک اساتید مدرسه، تا بلکه بتواند ضعف‌هایی از این مدرسه پیدا کند و دامبلدور را زیر سوال ببرد. هدف بعدی آمبریج هری پاتر است. همان شخصی که به نظر او باعث شده تا شایعه‌ی بازگشت ولدمورت در همه جا پخش شود و قدرت وزارت سحر و جادو را خدشه‌دار کند.

در این جلد خوانندگان برای دیدار دوباره با یکی از شخصیت‌های محبوب این داستان یعنی هاگرید انتظار زیادی می‌کشند، اما او هم بالاخره پس از انجام یک ماموریت وارد داستان می‌شود، ماموریتی که به همراه یکی دیگر از جادوگران در راستای اهداف محفل ققنوس به انجام رسانده و در آن به دیدار اجداد خودش یعنی غول‌ها رفته است تا بلکه بتواند با آنها قرارداد صلحی ببندد و از وجود آنها برای مقابله با ولدمورت استفاده کند. خواننده‌ی نوجوان این مجموعه در این کتاب پس از محفل ققنوس با وزارت جادو و تالار اسرار آشنا می‌شود که هر کدام ماجراهای جالبی دارند و نه تنها حسابی ذهن خواننده را به خود درگیر می‌کنند بلکه بسیار هم مهیج هستند. از طرفی با توجه به این که هری به همراه دوستانش"هرمیون گِرنجر" و "رون ویزلی" و دیگر هم کلاسی‌هایشان حالا دیگر پانزده ساله شده‌اند، شاهد علاقه‌مندی هری به دختر همکلاسی‌اش "چو" و همینطور آزمون و خطاهای این دو  برای دوستی بایکدیگر خواهیم بود و همینطور باز هم چند مسابقه ورزشی کوئیدیچ بین دانش آموزان که آن هم در نوع خود جذاب است.

+ چهار جلد پیشین این مجموعه به ترتیب: "هری پاتر و سنگ جادو"، "هری پاتر و حفره اسرار آمیز"، "هری پاتر و زندانی آزکابان" ، "هری پاتر و جام آتش" بودند.

مشخصات کتابی که من شنیدم: نشر کتابسرای تندیس و نشر صوتی آوانامه، ترجمه ویدا اسلامیه، 1250 صفحه و نسخه صوتی با صدای آرمان سلطان زاده در 36 ساعت و 25 دقیقه

#4 هری پاتر و جام آتش _ جی.کی. رولینگ

خواننده‌ای که به سراغ کتاب "هری پاتر و جام آتش" رفته است احتمالا خیلی هم برایش اهمیتی نداشته که این کتاب درسال 2001 جایزه "هوگو" را که هر ساله به بهترین رمان تخیلی وخیال پردازنه اهدا می‌شود از آن خود کرده است. یا شاید برایش مهم نباشد که تیراژ چاپ اول این اثر بریتانیایی بیش از پنج میلیون نسخه بوده و در زمان انتشار همزمانش در ایالات متحده امریکا سه میلیون نسخه از آن، تنها در یک هفته به فروش رفته است و یا بازهم شاید دانستن این موضوع برای خواننده‌ یا شنونده‌ای که با ذوق فراوان اقدام به خواندن یا شنیدن این کتاب می‌کند در درجه‌ی چندم اهمیت باشد که رولینگ برای نوشتن این کتاب بارها در میانه راه با مشکل مواجه شده و حتی طبق اظهارات خودش مجبور شده فصل نهم این کتاب را سیزده بار از نو بنویسد تا به متن موردنظرش برسد. مخاطبِ اغلب نوجوانِ این مجموعه اگر به سراغ این کتاب که چهارمین جلد از سری کتاب‌های هری‌پاتر به حساب می‌آید رفته باشد به این معناست که دیگر درگیر هری پاتر و ماجراهایش شده‌ و بی شک او و داستانهایش را با تمام وجود دوست دارد، درواقع او با خواندن این کتاب‌ها به خواسته‌ی درونی ذهن بلندپرواز خود که هنوز خیلی هم با واقعیت‌ها درگیر نشده امکان جولان می‌دهد، ذهن خیال‌پردازی که آنچه در خیال دارد را در کلاسها و دالان‌های هاگوارتز می‌بیند و همه‌ی آنچه که علاقه‌مند به تحقق‌ آن است توسط شخصیت‌های محبوبش در این مدرسه‌ی شگفت انگیز به وقوع می‌پیوندد، شخصیت‌هایی که با در دست داشتن یک چوب‌دستی جادویی هرکاری که دوست داشته باشند انجام می دهند و  یا با ردایی نامرئی به هر کجا که دلشان بخواهد می‌روند، پس طبیعی‌ست خواننده‌ای که با خواندن سه جلد قبلی این مجموعه چنین حس‌هایی را تجربه کرده باشد باز هم با روح ماجراجویش به دنبال تکرار این حس خوب باشد و از این رو است که حتماً به سراغ جلد چهارم این مجموعه خواهد رفت.

با توجه به اینکه کتابهای هری پاتر یک مجموعه چندجلدی است طبیعتاً باید جلدهای آن را به ترتیب و پشت سر هم خواند اما خب این نکته هم هست که کتاب از جلد دوم به بعد به گونه‌ای نوشته شده که حتی از جلد دو یا سه هم می‌توان خواندنش را شروع کرد(البته که خوانشِ از ابتدا جذاب‌تر است) چرا که هرجا به نکته‌ای اشاره می‌شود که نیازمند دانستن آن از جلدهای پیشین باشد راوی آن را با اشاره‌ای کوتاه درطول داستان توضیح می‌دهد و اینگونه خواننده‌ی تازه وارد را از ماجرا آگاه می‌کند و این موضوع حتی برای خواننده یا شنونده‌ی فراموشکاری چون من که جلدهای پیشین را خوانده است هم راهنمای خوبی به حساب می‌آمد، البته بعید می‌دانم کسی از ابتدا به سراغ جلد چهارم این کتاب برود چرا که این جلد از حجم بسیار بیشتری نسبت به جلدهای پیشین برخوردار بوده و با حدود 840 صفحه، ناشر ایرانی کتاب را هم مجاب به دوجلدی کردن اثر کرده است. رولینگ در این جلد بیش از پیش به توضیحات پیرامون جزئیات وقایع پرداخته و با توجه به اینکه علاوه بر سه شخصیت ثابت همیشگی داستان یعنی "هری پاتر"، "رون ویزلی" و "هرمیون گرنجر" شخصیت‌های جدید دیگری هم به کتاب اضافه گردیده به این جهت بیشتر و بهتر از جلدهای پیشین به شخصیت پردازی توجه شده و حتی نویسنده هم در مصاحبه‌ای اشاره کرده است که : همه چیز در کتاب چهارم روی یک مقیاس بزرگ قرار می‌گیرد و همچنان که افق‌های داستان پیرامون شخصیت هری از هر دو بُعد ادبی و استعاره‌ای رشد می‌کنند، داستان هم تا حدودی سمبلیک می‌شود.

 قصد ندارم داستان این کتاب را در این یادداشت شرح بدهم چرا که دوست‌داران این مجموعه خوب می دانند که با این کار فقط حس لذت بخش کشف ماجراهای پیش رو را از آنها سلب خواهم کرد. پس در ادامه، شاید فقط به جهت درخاطر ماندن خودم به خط اصلی داستان اشاره میکنم: هری پاتر و جام آتش بر خلاف جلدهای پیشین کمی پیش از شروع سال تحصیلی و در تابستانی آغاز می گردد که جام جهانی کوییدیچ درحال برگزاری است و هری به همراه خانواده ویزلی برای تماشای مسابقات این جام به محل برگزاری این مسابقات سفر کرده و شاهد ماجراهای جذاب این جام خواهد بود. البته جام آتش هیچ ربطی به این جام یاد شده ندارد و در واقع پس از شروع سال تحصیلی جدید است که قضیه‌ی نام کتاب مشخص می‌شود،"جام آتش" نام جامی است که به واسطه آن مسابقه‌ای تحت عنوان سه جادوگر برگزار می‌گردد. از اینجا خواننده‌ی کتاب متوجه می‌شود غیر از هاگوارتر مدرسه‌های جادوگری دیگری هم وجود دارد، چرا که این مسابقه بین سه جادوگر از میان برترین دانش آموزانِ سه مدرسه‌ی جادوگری به نام‌های هاگوارتز، بوباتون و دارمسترانگ برگزار می‌شود و با ماجرا ها و مراحل جذابش به تنهایی بخش زیادی از این کتاب را به خود اختصاص داده می‌دهد. البته در کنار این مسابقه شاهد ماجراهای مرموزی هم خواهیم بود که به بدنه اصلی این داستان مربوط است. به نظرم این جلد هم طبق روال قبل از جلدهای پیشین خود جذاب تر بود.

جلدهای پیشین این مجموعه به ترتیب: "هری پاتر و سنگ جادو"، "هری پاتر و حفره اسرار"، "هری پاتر و زندانی آزکابان"

مشخصات کتابی که من خواندم: نشر کتاب‌سرای تندیس و نشر صوتی آوانامه، ترجمه ویدا اسلامیه، 840 صفحه و نسخه صوتی با صدای آرمان سلطان زاده در 26 ساعت و 5 دقیقه

#3 هری پاتر و زندانی آزکابان - جی.کی.رولینگ

همانطور که می دانید لیست‌های زیادی از کتابهای برتر دنیا وجود دارد که یکی از معروفترین آنها لیست 1001 کتابی است که باید پیش از مرگ خواند. اوایل که این لیست منتشر شده بود خیلی به آن پای‌بند بودم، شاید مسخره به نظر برسد اما آن سالها در عنفوان جوانی با خودم فکر می‌کردم که نکند بمیرم و پیش از آن این 1001 کتاب را نخوانده باشم، بعد که پیگیر شدم و متوجه شدم که تنها کمتر از نصف این کتابها به زبان فارسی ترجمه شده دیگر مطمئن شدم ناکام از دنیا خواهم رفت. اما خب حقیقت این بود که جوان‌تر بودم و به این زودی ها هم دلسرد نمی شدم و به خودم گفتم فعلا ترجمه شده ها را بخوان تا آن وقت که تمامشان کنی بقیه هم ترجمه خواهند شد. یک زمانی هم حتی تصمیم گرفته بودم بروم زبانم را آنقدری خوب کنم که کتابها را به زبان انگلیسی بخوانم. خودم از این همه پیگیری خودم متعجبم:) . حالا سالها گذشته و من هم چند تایی از آن کتابها را خوانده‌ام و در این سالها با پیدا کردن تقریبی مسیر علاقه‌مندی‌ام و هجوم منابع مختلفِ توصیه کننده‌ی کتاب دیگر کمتر شده که به آن لیست مشهور سر بزنم و دیگر مضحک به نظر می رسد که فکر کنم و غصه بخورم که چقدرش راخوانده‌ام چه میزان از آن کتابها نخوانده‌ام. اما بعد از ظهور و تجربه‌ی پدیده‌ای به نام کرونا اوضاع برای هر کدام از ما به اشکال مختلف دگرگون شد. گویا دوباره آن حس مردن و نخواندن کتابهای مورد علاقه بسراغم آمد. اما این بار به شکلی متفاوت. 

احساس کردم چقدر کتابهای خوبی در ژانر کودک و نوجوان و یا ادبیات اصطلاحاً عامه‌پسند وجود داشته که شاید در ابتدای کتابخوانیم می دانستم که دوست دارم آنها را امتحان کنم اما خب بخاطر مسائل مختلفی از جمله کسر شأن دانستن خواندن آنها در سنین جوانی و آن لیست کوفتی و هزار جور دلیل دیگر همواره از آنها صرف نظر کرده بودم و حالا با دیدن مرگ های بی شمار کرونایی مثل همه انسانهای دیگری به دلایل بیماری های مختلف از زمان مرگشان در آینده‌ی نزدیک آگاه می شوند، در کنار داشتن امید، تصمیم گرفتم از لحظات اندک احتمالی که با وجود کرونا یا هزار دلیل دیگر برایم باقی مانده نهایت استفاده  را برای لذت بردن خودم از کتابخوانی ببرم. در همین راستا بازهم به سراغ خواندن کتابی دیگر از مجموعه هری پاتر رفتم. کتابهایی که با اجرای بی نظیر آرمان سلطان زاده در نسخه صوتی تازه انتشار یافته آن انگار روحی تازه یافته اند. هری پاتر و زندانی آزکابان سومین جلد از این مجموعه‌ی خیال پردازانه است که برای اولین بار در سال 1999 در انگلستان منتشر شد. 

در این جلد هم که مثل جلد قبل در روزهای پایانی تعطیلات پیش از مدرسه آغاز می‌شود هری در خانه‌ی خانواده نامهربان دورسلی در کنار خاله، شوهرخاله و پسرخاله بدجنسش زندگی می کند، تا اینکه عمه مارچ (خواهر آقای دورسلی) هم به این جمع می پیوندد و بر بار تحقیرهای همیشگی هری آن قدر می افزاید که هری ناچار می شود با جادویی عمه مارچ را مثل بادکنک باد کند و به هوا بفرستد و بعد از این ماجرا ناچار به فرار از خانه شود. او از خانه فرار می کند و منتظر پیک های وزارت جادو می ماند تا خبر اخراجش از مدرسه را برایش بیاورند چرا که او در همین روز تازه سیزده ساله شده و طبق قانون مدرسه‌اش انجام جادو برای دانش آموزان زیر هفده سال ممنوع است. اما به دلایلی که در ادامه مشخص می‌شود خبری از اخراج نیست و پس ازچند ماجرای کوچکِ پیش از آغاز سال تحصیلی هری دوباره به مدرسه هاگوارتز باز می‌گردد و خواننده شاهد ماجراهای اصلی این کتاب در مدرسه خواهد بود.

در این سه جلدی که از این کتاب شنیده ام تقریباً در پایان هر سه جلد با خودم گفته‌ام که نویسنده دیگر هر چیزی بخواهد بگوید تکراری خواهد بود و ادامه آن چندان هم نمی تواند جذاب باشد و طبق معمول چنین آثاری گرفتار تکرار خواهد شد. اما این خانم رولینگ هر بار نسبتاً غافلگیرم کرده و نه تنها خیلی گرفتار تکرار نشده بلکه از هر لحاظ جلدهای بعدی جذاب تر هم بوده اند و طبیعتاً به نظرم در بین سه جلدی که خوانده‌ام این جلد از همه جذاب تر بود. اما سلیقه شخصی من به ترتیب سه، یک، دو خواهد بود، یعنی به نظرم بهترین جلد تا اینجا همین کتاب یعنی "هری پاتر و زندانی آزکابان" بوده و پس ازآن جلد اول "هری پاتر و سنگ جادو" و در رتبه بعدی هم "هری پاتر و حفره اسرار آمیز" که جلد دوم این کتاب است. همچنین جا دارد که به این نکته هم اشاره کنم که راوی این کتاب صوتی هم در هر جلد بهتر از جلد قبل اجرا کرده  و اگر روزی گذرش به این یادداشت خورد از همین جا مجدداً از او بابت این اجرای بی نظیر سپاسگزارم.

مشخصات کتاب: نشر کتابسرای تندیس، ناشر صوتی: آوانامه، ترجمه‌ی ویدا اسلامیه، نسخه چاپی 496 صفحه و نسخه صوتی با صدای آرمان سلطان‌زاده در 14 ساعت و سی و پنج دقیقه

آمریکایی آرام - گراهام گرین

پیش از این هیچ کتابی از جناب گراهام گرین نخوانده بودم و در اولین تجربه، با امریکایی آرام سفری به ویتنام در سال 1955 داشتم که بر خلاف تصور اولیه ام تجربه‌‌‌ی دلنشینی بود. شخصیت اصلی این رمان که داستانش در ویتنام می گذرد خبرنگاری بریتانیایی به نام تامس فاولر است و زمانه زمان آشوبهای داخلی و خارجی در هندوچین است. دورانی که درگیری‌های بومیان استقلال‌طلب با استعمارگران فرانسوی به اوج خود رسیده بود. در این سالها که فاولر در این منطقه مُخبری و زندگی می کرد همواره در این تلاش بود که بی طرفی خود را حفظ کند؛ " گفتم: در هر حال دور مرا خط بکشید. من درگیر نیستم. اصلا درگیر نیستم، این از اول شعار من بود. با توجه به وضع بشر، بگذار جنگ کنند، عاشق شوند، بکشند- من نمی خواهم درگیر شوم. همکاران روزنامه نویسم علاقه داشتند بگویند گزارشگر هستند؛ من همان عنوان مخبر را ترجیح می دادم. هر چه می دیدیم، می نوشتم. کار من اقدام نبود. حتی اظهار عقیده هم خودش نوعی اقدام است. ص39 .  فاولر فردی میانسال بود، با چشمان اندکی قرمز و آشفته، متمایل به چاقی و فاقد ظرافت در عشقبازی ص 59 او بر خلاف همکارانش علاقه چندانی به سیاست نداشت و تنها از بودن با معشوقه هجده ساله آسیایی خود که فوئونگ نام داشت لذت می برد. دیگر شخصیت کلیدی کتاب آلدن پایل نام داشت. جوانی امریکایی که از طرف سازمانی به نام هیئت همکاری‌های اقتصادی امریکا به قول خودش برای نیت‌های خیرخواهانه وارد هندوچین شده بود."پایل گفت: یورک نوشته که شرق به یک نیروی سوم نیاز دارد.ص 35 او معتقد بود راه چاره نجات کشورهای این منطقه به جهت پایان دادن آشوب میان دو طرفِ درگیری ورود نیروی سومی به منطقه است که همانطور که می توان حدس زد منظورهمان امریکاست. ( جالب اینجاست که در واقع گرین در این کتاب که پیش از جنگ امریکا با ویتنام منتشر شده این جنگ و اهداف امریکا در منطقه را پیش بینی کرده بود.)

در این میان جناب پایل در کنار رسیدگی به اهدافش در منطقه، عاشق فوئونگ می شود و با علم به این که این دختر معشوقه‌ی فاولر بوده و با او زندگی می کند سعی دارد او را از این زندگی به نظر خودش جهنمی در این گوشه از دنیا، نجات داده و به سرزمین آرزوها، یعنی آمریکا ببرد. نزاع این دو برای به چنگ آوردن فوئونگ که از طرف پایل بیشتر شبیه رفاقت با فاولر است تا رقابت، در کنار بحثهای سیاسی شکل گرفته در این داستان که بر خلاف کتابهای مشابه اصلا هم خسته کننده و  طولانی نیست، کتاب خوش‌خوان "امریکایی آرام" را تشکیل می دهد.

 شخصیت‌های داستان را از چند وجه می توان مورد بررسی قرار داد مثلا فاولر را می توان نماد کشورهای استعمارگری مثل انگلیس و فرانسه دانست و فوئونگ در اینجا کشور ویتنام و پایل هم استعمارگر نوینی به نام آمریکا. ازنگاهی دیگر هم فاولر انسانی منزوی و واقع گرا و پایل را هم می توان نماد انسان‌های آرمان گرا دانست که در اطراف خودمان هم بسیار وجود دارند. از آن جنس انسانهایی که علاقه‌مند هستند همه چیز را عوض کنند یا به تعبیر بهتر همه چیز را آنگونه کنند که خودشان می‌خواهند. با خواندن مجدد پیشگفتار خوب مترجم کتاب آنهم بعد از پایان یافتن کتاب خواهیم یافت که در کنار موارد یاد شده که پرداختن به مسائل تاریخی، جنگ و استعمار از مهمترین آنهاست، شخصیت اصلی کتاب هم سخت درگیر سائق‌های مرگ، ترس، تنهایی و عشق است. و این نشان دهنده نگاه اگزیستانسیالیستی گرین حداقل در این تنها داستانی‌ست که تا این لحظه از او خوانده‌ام.

"بعد از شام، در اتاقم مشرف به خیابان کاتینا به انتظار پایل نشستم. گفته بود: "حداکثر تا ساعت ده خواهم آمد" و وقتی ساعت زنگ نیمشب را نواخت، دیگر نمی توانستم آرام بگیرم و رفتم پائین به خیابان. عده ای پیرزن با شلوارهای سیاه روی پاگرد چمباتمه نشسته بودند. ماه فوریه بود، گمان می کنم گرمشان شده بود. راننده سه چرخه‌ای پائی آهسته پا می‌زد و به سوی رودخانه می‌رفت. چراغهای محلی که هواپیماهای امریکایی را در آن تخلیه می کردند روشن بود، اما هیچ جا در آن خیابان دراز اثری از پایل بچشم نمی خورد." بعد از این پاراگراف آغازین،  داستان با انتظار فاولر و یافتن جسد پایل توسط پلیس محلی آغاز می شود و در ادامه با پرش های زمانی به پس و پیش با برهم زدن روایت خطی ادامه پیدا می کند و پازل داستان را کامل می کند.

برای بیشتر و البته بهتر خواندن درباره این کتاب، خوب است که از "ایـنـجـا" سری به یادداشت خوب وبلاگ میله بدون پرچم زد.

مشخصات کتابی که من خواندم: نشر خوارزمی - ترجمه عزت‌الله فولادوند - چاپ سوم 1397 - در 2200نسخه و 259 صفحه

در ادامه مطلب بخشهای جالبی از متن کتاب را آورده‌ام. نسبتاً طولانیست اما در واقع این تقریباً نیمی از آنچه است که در ابتدا انتخاب کرده بودم.