نانتاس - امیل زولا

وقتی به کتابهای کتابخانه‌‌ی کوچکم نگاه می‌کنم در میان آنها نام چند نویسنده به چشم می‌خورد که با آثار بیشتری نسبت به سایر نویسندگان مهمان من هستند (یا به تعبیری حتی می‌توان گفت من مهمان آنها هستم)، این قاعدتاً باید به این دلیل باشد که احتمالا روزی یک اثر از آن نویسنده خوانده‌ام و پس از پسندیدن آن، در صدد اضافه کردن کتابهای دیگری برآمده‌ام. اما استثنائاتی هم وجود دارد که یکی از آنها همین جناب "امیل زولا"ست که احتمالا ناخواسته و با پیروی از روش پی‌یر بایار در کتاب "چگونه درباره کتابهایی که نخوانده‌ایم حرف بزنیم" بارها درباره‌ی او و کتابهایش و همینطور برای مثال زدن از مکتب ادبی ناتورالیسم در جمع‌های مختلف سخن گفته‌ام و اغلب اوقات هم در میان خریدهایم یک کتاب از آثار او به چشم می‌خورد، این در صورتی است که تا پیش از این هیچ کتابی از زولا را به این شکل که کتاب مورد نظر را دست بگیرم و از ابتدا تا انتها آن بخوانم وجود نداشته است و گویا بعد از این همه مدت حالا زمان آن رسیده که چندصباحی با قدم زدن در دنیای آثار او بگذارنم و نانتاس آغاز راه من با آثار زولا خواهد بود، کتاب کم حجمی که در مجموعه‌ی کتابهای جیبی نشر افق جای می‌گیرد، مجموعه‌ای که ناشرش آن را شاهکارهای پنج میلی‌متری نامیده و من پیش از این کتابهای "جانشین" و "مردی چنان دیوانه که با حیوانات می‌زیست" را این مجموعه خوانده بودم که هر دو کتابهای خوبی بودند.

نانتاس در واقع نام شخصیت اصلی این نوول 74 صفحه‌ای است که در سال 1878 توسط زولا نوشته شده است. او یک مرد جوان روستایی باهوش است و رویاهای بزرگی در سر دارد اما اصطلاحاً به جبر جغرافیا در دل روستا یا حداقل یک شهر کوچک زاده شده و پس از سالها زندگی سخت، که در آن درآمدهایش فقط کفاف زندگی روزمره‌اش را می‌داد به نگهداری از پدرش در سالهای پایانی عمر او پرداخته و  پس از فوت پدر تصمیم می‌گیرد دل را به دریا بزند و  به پاریس بیاید تا بتواند با اراده و پشتکاری که از خود سراغ دارد به سمت رویاهای خود گام بردارد، اما او همواره با فقر دست و پنجه نرم می‌کرده و با به شهر آمدنش نیز این موضوع بیشتر به چشم می‌آید و طبیعتاً کم کم رویاهایش رو به نابودی کشیده شده و پس از به پایان رسیدن آخرین سکه‌هایش در اوج ناامیدی به فکر خودکشی می‌افتد. اما در همین افکار است که زنی از طبقه‌ی ثروتمند جامعه به او پیشنهادی می‌دهد که می‌تواند زندگی او را متحول کند. پیشنهاد ازدواجی صوری برای حفظ آبروی زن... 

حالا از اینجای داستان وقت آن است که نویسنده با ایجاد تضادهایی مثل فقر و غنا، اخلاق و مصلحت، آرمان‌گرایی و واقعیت و ایجاد موقعیت‌های این چنین کاملاً متضاد با یکدیگر، من و شمای خواننده را با زوایای مختلف دو وجه آشنا کند و خواننده را در رابطه با ساختارهای اجتماعی و اخلاقی به فکر وا دارد. این داستان همچون اکثر آثار زولا در خود رگه‌هایی از ناتورالیسم دارد و  تاثیر محیط و وراثت بر زندگی انسان که یکی از مولفه‌های اصلی این سبک است به خوبی در آن دیده می شود. در خلال داستان و با خواندن  تضادهای اخلاقی و اجتماعی و همینطور کشمکش های درونی نانتاس به این پی می‌بریم که او هم همچون بسیاری انسانهای دیگر می تواند نماد فردی از جامعه باشد که قربانی شرایط و منافع طبقه‌ای خاص شده و با واقعیت‌های زمانه که از رویاهای او فاصله زیادی دارد آشنا می شود.

مشخصات کتابی که من خواندم: نشر افق، ترجمه محمود گودرزی، چاپ سوم، 1401، در 80 صفحه جیبی