تصادف شبانه - پاتریک مودیانو

سالها پیش وقتی داشتم پا به سن بلوغ (در ترجمه دیگر سن قانونی) می‌گذاشتم دیروقت از میدان پیرامید می‌گذشتم تا به کنکورد بروم که یکهو اتومبیلی از تاریکی بیرون آمد، اول خیال کردم از بغلم رد می‌شود ولی بعد درد شدیدی از قوزک پا تا زانویم احساس کردم، افتادم روی پیاده رو ولی توانستم بلند شوم .اتومبیل از مسیرش خارج شده و با سر و صدای خرد شدن شیشه‌ها به یکی از طاق‌های هلالی میدان خورده بود. در ماشین باز شد و زنی تلو تلو خوران بیرون آمد...

این چند خط ابتدایی داستان است، داستانی که از زاویه دید اول شخص روایت می‌شود و خواننده هرچه تا پایان به انتظار دانستن نام این راوی جوان می‌ماند تا انتهاخبری نمی‌شود و  نامی از او برده نمی‌شود .جوانی سردر گم و حیران و سرگشته در میان همهمه و هیاهوی شهر، نمادی از انسان شهر نشین و تنهایی اش.

جوان که در حال قدم زدن شبانه در خیابان‌های شهر پاریس بود در تاریکی شب با یک فیات سبز چمنی تصادف می‌کند ،این تصادف که نام کتاب را هم از آن خود کرده است برای او یک تصادف معمولی نیست (البته طبیعتا تصادف درهر صورت یک چیز معمولی نیست) و این شوک وارد شده بر زندگیِ در خلسه‌اش  باعث ایجاد سوالاتی در ذهنش می‌شود و یادآور خاطراتی از دوران کودکی اش است که آنها را  فراموش کرده بود.

راننده فیات سبز چمنی  زن جوانیست به نام ژاکلین بوسِرژان که به دلیل آسیب سطحی که در تصادف دیده به همراه جوان راهی بیمارستان می‌شود. درطول مسیر جوان جذب  چهره زن می‌شود و احساس  می‌کند او روزی بخشی از زندگی‌اش بوده و سالهاست او را می‌شناسد.

در بیمارستان ، جوانِ بی نام  تحت تاثیر شوک و گیجی  تصادف و همچنین  اِترِ استنشاق شده، درنظرش اتفاقات مبهم و شک برانگیزی در اطراف زن رخ می دهد وسر انجام وقتی به هوش می آید متوجه می شود که او را گم کرده است.

مردی سبزه و چهارشانه با موهای بسیار کوتاهِ خرمایی که گویی از آشنایان زن است کارهای مربوط به پذیرش هر دو بیمار دربیمارستان  را انجام داده و صورتحساب راهم پرداخت می‌کند وپس از آن در طول تمام ده روزی که جوان در بیمارستان بستری بوده به مانند ژاکلین ناپدید می شود تا اینکه در روز مرخص شدن جوان بی نام در مقابل خیابان بیمارستان به انتظارش می‌نشیند. موخرماییِ چهارشانه یک امضا پای برگه ای تحت عنوان گزارش تصادف از او میگیرد و مقداری پول به او میدهد . 

راوی جوان که همچنان در فکر زن است از موقعیت پیش آمده استفاده می‌کند و از موخرمایی می پرسد که آن زن کیست؟  موخرمایی با یک جواب سر بالا به او می گوید هم برای خودت و هم بقیه بهتر است که این تصادف را فراموش کنی .این پاسخ نه تنها به فراموش کردن تصادف توسط جوان کمک نمی کند، بلکه آغازی می شود برای پرسه‌زنی‌های شبانه‌ی او در خیابان‌ها، محله‌ها و کافه‌های شهر پاریس در جستجوی یک فیات سبز چمنی و راننده اش، ژاکلین بوسِرژان.

  + همانطور که راوی خودش می گوید این تصادف در به موقع‌ترین زمان ممکن در زندگی‌اش برای او اتفاق افتاده است و برایش ایجاد معنایی کرده است که گذشته و هویت فراموش شده‌اش را به وسیله آن باز می‌یابد و این را در ارتباط‌های بین حادثه‌ها و اشخاص جستجو می کند.

 ++ در طول متن بارها نام بسیاری از کوچه‌ها و خیابان‌ها و کافه های پاریس تکرار می شود که طبیعتا برای یک پاریسی می تواند جالب باشد اما شنیدن تلفظ این همه حرف "ژ" در کلمات مختلف با لحن راوی کتاب صوتی حداقل برای من زیاد جالب نبود.

.......................................................

پاتریک مودیانو نویسنده و فیلم نامه نویس فرانسوی  است. او در سال 1945 از مادری بلژیکی و پدری ایتالیایی در فرانسه بدنیا آمده است، مودیانو جزء نویسندگان سرشناس امروز فرانسه به شمار می‌آید، او که نویسنده‌ی پر کاریست تا کنون نزدیک به 30 کتاب منتشرکرده است که بیشتر این آثار توسط مترجمان مختلف به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. مودیانو که بیش از هر چیز به خاطر کسب جایزه نوبل ادبیات در سال 2014 شناخته می شود موفق به کسب جایزه گنکور و چند جایزه مهم دیگر هم شده است .

مشخصات کتاب من :

کتاب صوتی تصادف شبانه -ترجمه :حسین سلیمانی نژاد - راوی :علی دنیوی ساروی - ناشر :آوانامه باهمکاری نشر چشمه - مدت زمان کتاب: 4 ساعت و 13 دقیقه- به قیمت 10000 تومان -  نسخه کاغذی :حدود 145 صفحه.

 +++  در ادامه مطلب  بخشهایی از متن کتاب را  آورده ام .

..............................................................................

   ++++ مودیانو در گفت و گو با مجله لیر درباره کتاب تصادف شبانه می گوید :"در این رمان سعی کرده ام فضاسازی داستان متناسب با شخصیت اصلی و زمانه‌ای باشد که او در آن می‌زید، فضایی غیرعادی وبدون ساختار و به همراه پدر و مادری که فقط شبحی از آنان حضور دارد .در بیمارستان تشخیص داده بودند که این مرد جوان مواد مخدر مصرف کرده است، ولی او اصلا به خلسه ناشی از مصرف مواد نیازی ندارد، چرا که به خودی خود در این حالت به سر می برد. به سختی می توان توضیح داد. این چیزی است که می خواستم نشان بدهم،چون در دوره ای آن را تجربه کرده بودم"

-------------------------------------------------------------

بخش هایی از متن کتاب:

  - بعضی شب‌ها از خودم می‌پرسیدم این جست و جو به جایی می‌رسد یا نه ؟ اصلا چرا شروع‌اش کردم ؟ یعنی حماقتم را نشان می‌داد؟ مدت‌ها پیش شاید حتی قبل از دوران نوجوانی اینطور حس می‌کردم که اصل و نسبی ندارم. یادم می‌آید بعد ازظهر یک روز بارانی مردی با بارانی گاباردین خاکستری و ته‌ریش برگه‌هایی در کارتیه‌لاتن پخش می کرد، توی اون برگه‌ها پرسشنامه‌ای بود که مربوط می شد به یک تحقیق در مورد جوانی. سوال ها به نظرم عجیب می آمدند: ساختار خانوادگی شما چگونه بوده است ؟  جواب داده بودم ساختاری نداشته ام .

خودتان فکر می‌کنید پسر یا دخترخوبی برای والدینتان هستید؟  هیچ وقت پسر کسی نبوده ام .

با تحصیلاتی که فراگرفته‌اید قصد دارید به پدر و مادرتان احترام بگذارید و خودتان را با محیط اجتماعی وفق دهید؟ تحصیلاتی نداشته‌ام،م حیط اجتماعی هم نداشت‌ ام.

ترجیح می‌دهید انقلاب کنید یا به تماشای چشم اندازی زیبا بیندیشید؟  تماشای چشم انداز زیبا.

کدامیک را ترجیح می دهید تداوم عذاب یا کوتاهی خوشبختی ؟ کوتاهی خوشبختی.

می خواهید زندگی تان را تغییر دهید یا تفاهم از دست رفته را دوباره به دست بیاورید ؟ تفاهم از دست رفته را دوباره به دست بیاورم . 

ولی تفاهم از دست رفته شامل چه چیزهایی می‌شد؟

توی اتاقم در هتل ورمید از خودم پرسیدم باوجود بی اصل و نسب بودن و نابسامانی دوران کودکی ام آیا دنبال پیداکردن نقطه‌ی ثابت یا چیز دلگرم کننده‌ای مثل چشم انداز نیستم تا به کمکش بتوانم دوباره پا بگیرم. شاید از بخش بزرگی از زندگی‌ام که مثل پایه‌ی محکمی زیر شنهای روان بود اطلاع نداشتم. بنابراین دلم رو به فیات سبز چمنی و راننده‌اش خوش کردم ،بلکه این دوره رو کشف کنم.

- از خودم می‌پرسم آیا شبی که اتومبیل به من زد به ایستگاه شمال نرفته بودم تا  هلن ناواشین را تا قطارش همراهی کنم؟ فراموشی بالاخره دوره‌های طولانی از زندگی‌مان را می بلعد و گاهی هم رشته‌های کوچک میانی را هم پاره می‌کند. در این فیلم قدیمی، کپک‌های نوار باعث پرش‌های زمانی می‌شوند و این احساس را به وجود می‌آورند که دو حادثه با ماه‌ها فاصله زمانی در یک روز اتفاق افتاده‌اند و حتی همزمان بوده‌اند با پخش این تصاویر ناقص و حذف شده که در شدید‌ترین حد آشفتگی ذهنی در اوج نا امیدی روی هم سوار شده‌اند و گاه آرام و گاه نا منظم دنبال هم می‌آیند چطور می‌شود کوچکترین ارتباطی بین‌شان برقرار کرد؟ دست آخر سرم گیج می رود ...

- بو ها بهترین چیز برای جان دادن به گذشته هستند .

- احساس می کردم آدمِ بدون چشم انداز، آدمِ محرومی است ،یک جور آدمِ علیل.