"ایتالو ازوِوُ" و آشنایی من با شهر "تِری یِسته"

ایتالو اِزوو (Svevo) که در ایران به نام ایتالو اسوو هم شناخته می شود نویسنده ای ایتالیایی است که در کشور ما کمتر شناخته شده است، البته در دنیا هم نام او جزو نویسندگان خوبی به حساب می آید که کمتر قدر آثارش دانسته شد، او بین سالهای ۱۸۶۱ تا ۱۹۲۸ در این دنیا زندگی کرد و در این مدت چندان هم طعم شهرت را نچشید، اولین کتابی که از ایتالو ازوو به ایرانیان معرفی شد کتاب "وجدان زنو" بود که به همت مرتضی کلانتریان در سال 1363 ترجمه و چاپ شد. پس از نخستین چاپ، ناشر آنقدر اقدام به تجدید چاپش نکرد تا اینکه مترجم بعد از بیست سال در پائیز سال 1383 با هزینه خودش کتاب را دوباره به چاپ رساند. البته باز هم بعد از چند سال کتاب نایاب شد و با این حال گویا هنوز ناشر اولیه قصد بازنشرش را نداشت تا اینکه چندی پیش خبر آمد که نشر "بان" مجوز انتشارش را از ناشر قبلی گرفته و خوشبختانه این کتاب در تابستان 1397 دوباره به چاپ رسید.

این ها را نوشتم تا بگویم با توجه به شیوه نشر این کتاب در کشورمان طبیعیست که بسیاری از کتابدوستان حتی کتاب مشهور این نویسنده یعنی "وجدان زنو" را هم نشناسند، اما چندی پیش کتاب دیگری از این نویسنده به دستم رسید که غافلگیرم کرد، نام کتاب موردنظر"پیرمرد مهربان و دختر زیبا" است و توسط آویده نهاوندی ترجمه شده است، مترجم در ابتدای کتاب مقدمه خوبی آورده که پیش از خواندن کتاب خواننده را با فضای فرهنگی و اجتماعی شهری که ازوو در آن به دنیا آمده و رشد کرده (یعنی شهر تری یسته ایتالیا) آشنا می کند که برای خودش دنیایی داشته وهمچنین برای من نکات جالب توجهی که  دوست داشتم آنها را با شما هم به اشتراک بگذارم و در ادامه بخش هایی از آن را می آورم؛

شهر تری یسته مرکز استان فریولی - ونتسیا جولیا، واقع در شمال شرق ایتالیاست. این شهر در کنار دریای آدریاتیک واقع شده و به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود پیوسته تحت تاثیر فرهنگ های لاتین، اسلاو و آلمانی بوده است. تری یسته در طول تاریخ پر قدمت خود و در پی جنگ ها و پیروزی های قدرت های بزرگ اروپا تحت حکومت جمهوری ونیز، تحت نفوذ کشور فرانسه در زمان پادشاهی ناپلئون اول، و بعد هم تحت حکومت اتریش(امپراتوری هابسبورگ) قرار گرفت و بارها بین دول قدرتمند اروپایی دست به دست شد. در قرن نوزدهم، این شهر یکی از مهمترین بنادر امپراتوری هابسبورگ محسوب می شد و در اواخر همان قرن، به مرکز با اهمیت ادبیات و موسیقی اروپا تبدیل شد. در این زمان، اکثر ساکنان شهر را ایتالیایی ها تشکیل می دادند که در کنار اقلیتی آلمانی، نیروی کار اسلوونی و جامعه نسبتا گسترده یهودیان زندگی می کردند.

حضور اقوام و نژاد های مختلف در این شهر، موجب بروز مسائل مربوط به چند زبانی بود و تاسیس دانشگاه در تری یسته تا زمان وحدت ایتالیا (1861) و انضمام این شهر به قلمرو ایتالیا به تاخیر افتاد و اولین هسته آن 1924 تشکیل شد. از این رو، تا قبل از این تاریخ، کسانی که مایل بودند از تحصیلات عالی برخوردار شوندباید میان دانشگاه های امپراتوری هابسبورگ و دانشگاه های ایتالیایی، انتخاب می کردند. به غیر از علاقه مندان به رشته های پزشکی که غالباً برای تحصیل به دانشگاه پادووا در ایتالیا می رفتند، بقیه در شهرهای وین، گراز یا اینسبروک جذب دانشگاه می شدند. فرهنگ حاکم در این شهر ها تحت تاثیر فلسفه اثبات گرایی و پذیرای عقاید فروید و داروین و جامعه جدید اروپا بود و به ویژه شهر وین از این لحاظ، چند دهه جلوتر از فرهنگ حاکم بر فرانسه و ایتالیا بود.

این سطح فرهنگی و پیشرفت فکری، در تری یسته نیز که به لحاظ جغرافیایی به این شهرها نزدیک بود و در مجاورت مرز ایتالیا و اتریش قرار داشت در جریان بود. در واقع تریسته محل تلاقی زبان ها و فرهنگ ها ی آلمانی، ایتالیایی، اتریشی و اسلوونی و صرب بود.

در اوایل قرن بیستم تری یسته شهری بود دارای ویژگی های اروپایی و بین المللی. موقعیت جغرافیایی این شهر، آن را به بستر حاصلخیز پیشرفته ترین جریان های فکری و آخرین دستاورد های علمی مانند فرهنگ اروپای مرکزی و همچنین روانشناسی و افکار فروید تبدیل کرد، چنان که محل اقامت و رفت و آمد شخصیت های علمی و فرهنگی مانند جیمز جویس، زیگموند فروید، ایون کانکر، شیپیو ازلاتاپر، اومبرتو سابا و جوزف رسل بود.

در پایان جنگ جهانی اول و به دنبال معاهده های لندن(1915) و راپالو(1922)، شهر تریسته به ایتالیا الحاق شد. در دوره فاشیسم بسیاری از اهالی این شهر که از اقوام اسلوونی بودند بالاجبار به تابعیت ایتالیا در آمدند.

ایتالو ازوو در 19 دسامبر سال 1861 در شهر تری یسته، زمانی که این شهر هنوز متعلق به اتریش بود و تحت حکومت امپراتوری هابسبورگ قرار داشت، به دنیا آمد...

پی نوشت: در یادداشت بعدی درباره "اِزوو" و کتاب کمتر شناخته شده اش "پیرمرد مهربان و دختر زیبا" با هم بیشتر صحبت خواهیم کرد.