نان سال های جوانی - هاینریش بُل

کتاب روایتی از گرسنگی سالهای بعد از جنگ جهانی دوم است و تاثیری که قحطی و گرسنگی بر روی یک مرد جوان گذاشته است را به تصویر می کشد.تصویری که با جریانی عاشقانه در می آمیزد . شاید نان سالهای جوانی و عشق هم عنوان خوبی برای کتاب باشد .

کل داستان در یک روز اول هفته میگذرد ،یک روز دوشنبه بسیار طولانی که گویی پایان ناپذیر است،راوی داستان که همان شخصیت اصلی داستان است فندریش نام دارد او در شانزده سالگی روستایش را ترک کرده و به شهر آمده تا دوره کارآموزی اش را به پایان برساند و مشغول به کار شود .فندریش حالا که درحال تعریف کردن ماجراهای آن دوشنبه طولانیست هفت سال است در شهر زندگی می کند و بیشتر این سالها را به کارآموزی و امتحان شغل های مختلف پرداخته و حالا او یک تعمیرکار لباسشویی ماهر است.

او در تمام این سالها فقر و گرسنگی را با گوشت و پوست و استخوان خویش درک کرده و همیشه بزرگترین دغدغه زندگی اش "نان"بوده است. نانی که در این سالها کمیاب ترین چیز در زندگی او بوده وتاثیر آن بر روح او چنان رخنه کرده است که حتی امروز بااینکه درآمد نسبتا خوبی از کارش دارد به اصطلاح چنان چشمانش گرسنه ی نان است که وقتی حقوقش را می گیرد در خیابان ها راه می افتد و به قول خودش قشنگ ترین و خوشمزه ترین نان ها را می خرد و آنقدر نان می خرد که مجبور می شود بخشی از آنها را به صاحب خانه اش بدهد ،چرا که فاسد شدن نان ها هم برای او همچون یک کابوس هولناک است.

داستان با نامه ای که از طرف پدر فندریش به دستش می رسد آغاز می شود نامه ای که با پست سفارشی می رسدو پدرش از او درخواست میکند که در آن روز به راه آهن به دنبال هدویگ برود ،او که دختر همکار پدر فندریش است برای اینکه معلم شود به شهر می آید.از قضا پدرهدویگ در کودکی معلم فندریش نیز بوده است .و این آغاز آن روز دوشنبه است...

.........................

هاینریش تئودور بُل زاده دسامبر1917 و درگذشته 1985 نویسنده آلمانی و برنده جایزه نوبل ادبی است .او دربیشتر آثارش به جنگ و آثار پس از آن می پردازد.ازشناخته شده ترین آثار بُل می توان به آثاری چون عقاید یک دلقک،بیلیارد در ساعت نه ونیم و سیمای زنی در میان جمع اشاره کرد، همچنین آبروی از دست رفته کاترینا بلوم هم اثر قابل توجهی است. مرتضی کلانتریان در پیشگفتار کتاب سیمای زنی در میان جمع تعریف خوبی از هانریش بل و آثارش دارد:

هانریش بُل عاشق مردمان ساده و بی غل و غش است و قهرمانان داستاهای او درماندگان و شکست خوردگان هستند اما بُل آنها را شکست خورده نمی داند و نشان می دهد که حرص کسب مال و مقام وقتی که انسان می تواند علی رغم دشواری ها تا به آخر انسان باقی بماند واقعاً در خور استهزاست; و هانریش بُل کسی است که تا به آخر انسان باقی می ماند.

مشخصات کتاب من :

کتاب صوتی نان سالهای جوانی -مترجم: محمد اسماعیل زاده-راوی:آرمان سلطان زاده-ناشر:" آوانامه" با همکاری نشر چشمه-مدت زمان کتاب: 2ساعت و 40 دقیقه- قیمت 10000 تومان.

در ادامه مطلب بخش هایی از متن کتاب را آورده ام که خطر لوث شدن داستان در آنها وجود ندارد.

..........................

     گرسنگی قیمت‌ها را به من یاد داد ،فکر نان تازه مرا کاملاً از خود بی خود می کرد من غروب‌ها ساعت های متمادی بی هدف در شهر پرسه می زدم و به هیچ چیز فکر نمی‌کردم به جز نان، چشم هایم می‌سوخت، زانوهایم از ضعف خم می شد وحس می کردم چیزی مثل گرگ درنده در وجودم هست، میل به نان.

     اوایل فقط همینطوری از صاحبکارم "ویک وبر" خوشم نمی آمد اما دو ماه بعد به دلیل بو هایی که از آشپزخانه خانه اش می آمد از او متنفر شدم .بوی چیزهایی به مشامم می رسید که هرگز طعم آنها را نچشیده بودم .بوی کیک تازه،بوی گوشت سرخ شده و چربی و این گرسنگی لعنتی که همچون حیوان چهارپایی در دل و روده ام می لولید طاقت و تحمل این بوها را نداشت .سرکش ازجابرمی خواست و مرا مورد حمله قرار می داد،ترش می کردم از "ویک وبر " متنفر شدم چون من با دو تکه نانی که به آنها مربای قرمز رنگ چسبیده بود صبح ها سر کار می رفتم و ظهر ها هم مجبور بودم ظرف پر از سوپ را که سرد شده بود در یکی از کارگاه های ساختمانی گرم کنم اما غالبا آن را قبل از آن می بلعیدم و وقتی سر کار می رسیدم قابلمه خالی در کیف ابزارم تلق تلق می کرد و من امیدوار بودم که یکی از مشتری های زن به من یک بشقاب سوپ یا یک چیز قابل خوردن بدهد.

      حتی پدرم هم برایم از دورانی حرف زده بود که قیمت نیم کیلو کره یک مارک بود ..موقع تعریف کردن ازآن دوران کلمه مناسب را همیشه با لحن ملامت بار به زبان می آورد که گویی چهار برابر شدن قیمت کره تقصیر کسی است که دارد به حرفهایش گوش می دهد.

     برایم غیر قابل درک بود که هنوز مردی پی به زیبایی او نبرده باشد و کسی او را نشناخته و این زیبایی را کشف نکرده باشد ،شاید هم او در همین لحظه که من او  را دیدم بوجود آمده بود .

     گفتم یک باردیگر لیست های حقوق را نگاه کن،لیست هایی را که تو نوشتی بلند و آنگونه که آدم شعرهای مذهبی را می خواند با احساس-اسم آنها را با صدای بلند بخوان و بعد از هر اسم بگو : مرا ببخش و بعداً اسم ها را جمع بزن .تعداد اسم ها را ضربدر هزار نان بکن،نتیجه را دوباره در هزار ضرب کن آنوقت از تعداد نفرین و فحش هایی که توی حساب بانکی پدرت جمع شده است اطلاع پیدا خواهی کرد.

تازه آدم متوجه می شود که تنها رفیق واقعی که داشته کسی نبوده است به جز کسی به نام یورگن برولاسکی که در کلاس دوم از دنیا رفت هیچکس حتی کلمه ای با او صحبت نمیکرد چون او زیاد به پول نمی چسبید و به نظر غرغرو و عبوس می رسید او هنگام شنا در یک غروب تابستان زیر یک کرجی کوچک شناور پائین کارخانه چوب بری غرق شد... مایوی شنایش به رنگ صورتی بود.مادرش آن را از روی یک زیرپوش درست کرده بود و بعضی وقتها با خودم فکر می کردم او مدام شنا می کرد تا ما لباس شنایش را نبینیم

   آن وقت‌ها، وقتی در خانه خودمان زندگی می‌کردیم کتابهای پدرم را بلند می‌کردم تا نان بخرم. کتابهایی که او خیلی به آنها علاقه داشت.کتابهایی که در زمان تحصیلش به خاطرشان گرسنگی را تحمل کرده بود. کتابهایی که بابتشان پول بیست عدد نان را پرداخته بود .من به قیمت نصف نان فروختم. این نرخ بهره ای است که ما به دست می آوریم،از منفی دویست تا منفی بی نهایت.