گـور به گـور - ویلیام فاکـنـر

بعد از روضه ای که سه پست قبل (اینجا) درباره ویلیام فاکنر و این کتابش خواندم، نشستم  یک دور دیگر گور به گور را خوندم و خوشبختانه در دور بعدی برخی گره های داستان برایم باز شد(با تاکید بر روی برخی) و حالا مطمئنم که فاکنر این کتاب را اصلا برای یک بار خواندن ننوشته است و خواننده ی آن اگر قصد رها کردن کتاب را نداشته باشد چاره ای ندارد جز اینکه چند بار پشت سر هم آن را بخواند.

راستش را بخواهید قصد داشتم باز هم روضه بخوانم اما از آنجا که قول داده ام پر چانه گی راکنار بگذارم  پس بی درنگ ازکتاب می گویم.

گور به گور با نام اصلی  (As I Lay Dying)  که درست ترین ترجمه اش به قول نجف دریابندری چیزی شبیه به "همچون که دراز کشیده بودم و داشتم می مردم" می شود اولین کتابی است که از فاکنر خواندم و برایم جالب بود که در یادداشت مترجم نیز قید شده که این رمان همیشه مدخل خوبی به دنیای شگفت انگیز و پر آشوب داستان های فاکنر به شمار رفته است.

شیوه فصل بندی کتاب در نگاه اول مرا به یاد کتاب جشن بی معناییِ میلان کوندرا انداخت، شباهت هایی همچون حجم نه چندان زیاد کتاب و فصل های متعدد و کوتاه (حدود 60 فصل) به طوری که برخی فصل ها فقط دو خط هستند و طولانی ترین آنها هم ازسه چهار صفحه تجاوز نمی کند و همچنین متنی که تقریبا به زبان محاوره نوشته شده است، همه این ها نوید کتابی را می داد که خواننده به راحتی از پسش بر خواهد آمد اما به قول دریابندری سادگی این کتاب تا حدی فریبنده است و دقایق و ظرایف آن غالباً در نگاه اول آشکار نمی شود. حق داشت این مرد شیرین سخن.

این کتاب برای اولین بار در سال 1930 منتشر شده و داستان آن مربوط به خانواده ی باندرن است. خانواده ای روستایی که در ایالت میسی سیپی در جنوب امریکا زندگی می کنند. (البته فاکنر به تاریخی در این کتاب اشاره نمی کند.) خانواده ای هفت نفره متشکل از اَنسی و اَدی باندِرن (پدر و مادر خانواده) و چهار پسر به نام های کشَ، دارل، جوئل، وَردمن و یک دختر به نام دیویی دل .البته داستان به غیر از اعضای خانواده چند شخصیت فرعی هم دارد. هر فصل به نام یکی از شخصیت های داستان است و از زبان او روایت می شود و این ده دوازده شخصیت در این فصل های متعدد در گردش هستند و هر کدام از زاویه دید خودشان داستان را پیش می برند. البته این نکته را هم باید در نظر داشت که خیلی هم نمی توان به گفته های برخی از آنها اعتماد کرد.

داستان از این قرار است که ادی باندرن (مادر خانواده) در بستر بیماری قرار دارد و ساعات آخر زندگی اش را می گذارند و البته ما در همان صفحات ابتدایی داستان شاهد مرگ او هستیم. از آنجا که ادی به شوهرش وصیت کرده که بعد از مرگش او را در محل آبا اجدادی اش دفن کنند خانواده هم بر آن می شود تا به وصیت مادر عمل کند. در واقع عمل کردن به این وصیت درنگاه اول یک تصمیم احمقانه به نظر می رسد، چرا که آنها در روستایی زندگی می کنند که جزو جنوبی ترین ایالت های امریکا به حساب می آید و محل آبا اجدادی ادی تقریبا در یکی از شمالی ترین ایالت های امریکا قرار دارد و تازه به قول انسی یکی دیگر از شرایط وصیت ادی این است که باید همه خانواده در کنار هم او را به جفرسن ببرند و دفن کنند. تصور کنید حمل یک جنازه در یک تابوت به همراه شش نفر دیگر، آن هم با یک گاری که به وسیله دو قاطر کشیده می شود آن هم در شرایطی که چند روزی هم هست که باران شدیدی باریدن گرفته و نزدیکترین پل روی رودخانه را هم آب برده است. به هر حال با همه این اوصاف، خانواده (در واقع انگاراَنسی) تصمیم می گیرد به قولش وفادار بماند و این سفر را آغاز کند، سفری که آغاز گر ماجراهای فراوانی است  که این کتاب را تشکیل می دهد.

........

پی نوشت: برای نوشتن یادداشتی درباره این کتاب ورق های زیادی سیاه شد اما وقتی یادداشت خوب "میله بدون پرچم" درباره این کتاب  را خواندم متوجه شدم که یادداشت های من چیز زیادی برای اضافه کردن به آنها ندارد و طبیعتا سخن کوتاه کردم. شما هم اگر دوست داشتید درباره این کتاب بیشتر بخوانید می توانید از ((اینجا)) آن یادداشت خوب را مطالعه فرمائید. اگر هم علاقه داشتید بخش های کوتاهی از متن کتاب را بخوانید می توانید نگاهی به ادامه این یادداشت بیندازید.

مشخصات کتابی که من خواندم: گور به کور - ترجمه نجف دریابندری - نشر چشمه - چاپ پانزدهم - 1000نسخه - بهار 1397

 ..............................

"پیبادی"

ده روزه مرده. گمانم مال اینه که این همه مدت با انسی بوده که حالا هیچ تغییری نمی کنه، یعنی اگه اسمش تغییر باشه. یادم هست وقتی جوون بودم خیال می کردم مرگ پدیده ای است مربوط به بدن آدم؛ حالا می فهمم که فقط یکی از احوال روحی آدمه - اون هم احوال روحی اون هایی که کسی رو از دست داده اند. نیهیلیست ها می گن این آخر کاره، متشرعین می گن این اولشه؛ در صورتی که در واقع این چیزی نیست جز اسباب کشی یک نفر مستاجر با یک خانواراز خونه اجاره ایش یا از شهرش. ص 61

"پیبادی"

انسی میگه "آخه ادی، ایشون این همه راه از جفرسن اومده حال تو رو خوب کنه" ادی مرا می پاد، من چشم هاش رو حس می کنم. مثل اینه که داره با چشم هاش منو هل می ده. من این رو قبلاً هم تو زن ها دیده ام. دیده ام آدم هایی رو از اتاق بیرون می کنند که با محبت و دلسوزی اومده اند سراغ شون، اومده اند که کمکشون کنند، اون وقت به یک جونور بی قابلیتی می چسبند که هیچ وقت هیچ وقت براشون چیزی به جز یابوی بارکش نبوده اند. اینه که به ش می گن عشق-عشقی که از حد فهم آدمیزاد گذشته، همون غرور، همون میل شدید به پوشوندن برهنگی نکبتی که ما با خودمون می آریم، با خودمون می بریم تو اتاق عمل، با کمال سماجت باز با خودمون می بریم زیر خاک.ص 30

کورا و تل زن و شوهری هستند که همسایه خانواده باندرن هستند، دو تا چشمه از سطح فکرشونو بخونید:

"تل"

گاهی وقت ها آدم به فکر می افته. نه همیشه، البته. خیلی هم خوبه. چون که خداوند آدمیزاد رو آفریده که کار کنه، نه اینکه بشینه فکر کنه، چون که مغز آدمیزاد عین ماشین می مونه زیاد نمی شه باش ور رفت. بهترین صورتش اینه که یکنواخت کار کنه،هر روزی کار همون روز رو بکنه،هیچ قسمتی ش بیشتر از اندازه لازم کار نکنه. من بار ها گفته ام باز هم می گم، مشکل دارل همینه که زیادی فکر می کنه. کورا درست می گه ، دارل باید زن بگیره که درستش کنه. من هم خوب که فکرش رو می کنم می بینم آدمی که فقط با زن گرفتن بارش بار بشود، اون آدم فاتحه اش خونده ست. ولی گمانم کورا حق داره که می گه خدا زن رو برای این آفریده که مرد از خوب و بدش سر در نمی آره. ص 92

دارل

تو اتاق غریب باید ازخودت خالی بشی تا خوابت ببره. اگر از خودت خالی نشی که بخوابی، هیچ معلوم هست کی هستی؟ وقتی هم خالی شدی که بخوابی، دیگه نیستی.  وقتی هم پر از خواب شدی، دیگه هیچ وقت نبوده ای. من نمی دونم چی هستم. نمی دونم هستم یا نیستم. جوئل می دونه که هست، چون که نمی دونه که نمی دونه هست یا نیست. جوئل نمی تونه خودش رو برای خواب خالی کنه. چون اونی که هست نیست، اونی هست که نیست. اون ور دیوار بی چراغ  صدای بارون رو می شنوم که داره شکل می ده به اون گاری که مال ماست، بارش هم دیگه مال اون هایی نیست که خریدنش، مال ما هم نیست، اگر روی گاری ماست، چون که فقط باد و بارون به این ها شکل می ده، اون هم برای من و جوئل که خواب نیستیم، چون که خواب یعنی نیست، باد و بارون یعنی بود، نه هست. ولی گاری هست، چون وقتی می گیم گاری بود، ادی باندرن دیگه نیست، جوئل هم هست، پس ادی باندرن هم باید باشه. اون وقت من هم باید باشم، وگرنه تو اتاق غریبه نمی تونستم خودم رو برای خواب خالی کنم. اگر هم هنوز خالی نشده باشم، پس هستم.

چند بار شده که من رو یک پشت بون غریبه زیر بارون خوابیده ام و تو فکر خونه خودمون رفته ام.  ص100

کورا

... به ادی گفتم (این که تو همسر وفاداری بوده ای دلیل نمی شه که گناهی تو قلبت خونه نکرده؛ یا این که زندگیت سخته دلیل نمی شه رحمت خداوند شامل حالت می شه.) گفت (من گناه خودم رو می دونم . می دونم که مستوجب مکافات خودم هستم. هسچ شکایتی هم ندارم.) گفتم( این از خودبینی توست که به جای خداوند میون گناه و ثواب حکم می کنی. وظیفه ما اولاد آدم اینه که تحمل کنیم و گوینده حمد و ثنای ذات متعالش باشیم که گناه رو تشخیص می ده و رستگاری رو به صورت تحمل رنج و مشقت بی پایان پیش پای ما می ذاره. آمین.  ص 19