مزرعه حیوانات - جورج اورول

چندی پیش طی داستان هایی که در پست قبل به آنها اشاره کردم تقریبا بی دلیل دست و دلم آنچنان به خواندن نمی رفت و برای روی دور افتادن موتور کتابخوانی تصمیم گرفتم به چند بازخوانی فکر کنم و در حال تصمیم گیری بودم که دوست عزیزم در وبلاگ میله بدون پرچم با مطلب کتاب "آس و پاس در پاریس و لندن" خاطرات اورول را برایم زنده کرد وبه سراغ مزرعه حیوانات رفتم.

به یاد دارم حدود ده سال پیش،مدتی قبل از خوانش اول این کتاب،انیمیشن سینمایی زیبایی دیدم با نام اصلی Barnyard که به نام "رئیس مزرعه" ترجمه شده بود و دوبله خوبی هم داشت.داستانش درباره ی مزرعه ای بود که حیوانات در آنجا کنار صاحب مزرعه زندگی می کردند و هر شب بعد از پایان  روز و خوابیدن صاحبشان در یک اجتماع شبیه به انسانی دور هم جمع می شدند و به رقص و آواز و شادی می پرداختند و خوش می گذراندند تا اینکه رئیس مزرعه به دلایلی که الان در خاطرم نیست مزرعه را ترک می کند و حیوانات به فکر انتخاب یکی از بین خودشان جهت اداره مزرعه می افتند و ادامه ماجرا...

شاید کتاب مزرعه حیوانات به غیر از بخشی از این جزئیات که به آنها اشاره کردم در موارد دیگر شباهت چندانی با این انیمیشن نداشته باشد اما هنگام خواندن کتاب،پیش زمینه های ذهنی از آن انیمیشن درتصویرسازی به من کمک کرد و برام جالب بود.

کتاب درباره ی مزرعه ای است به نام "مزرعه اربابی" که توسط شخصی به اسم آقای جونز اداره می شود . میجرِ پیر ،گرازِ سفید یالِ صاحب مدال ،خوابی می بیند و تصمیم دارد آن را برای دیگر حیوانات نقل کند و در واقع با این کار قصد آگاه کردن حیوانات از وضعیت کنونی شان را دارد :

... حالا رفقا،ماهیت زندگی چیست ؟ بیایید با خودمان روراست باشیم ،زندگی ما ادبار و کوتاه و پر از درماندگی است .به دنیا می آییم ،فقط و فقط به اندازه ی بخور و نمیر به ما می دهند و تا جان داریم از گرده مان کار می کشند و به دردنخور که شدیم ،با بی رحمی از دم تیغ می گذرانند . انسان تنها مخلوقی است که مصرف می کند و تولیدی ندارد. انسان شیر نمی دهد ،تخم نمی گذارد .سرعتش در دویدن به پای خرگوش هم نمی رسد .با این حال آقا بالاسر همه ی حیوانات است .آنها را به کار وا می دارد .در عوض فقط قوت بخور نمیری به ما می دهد و باقی را برای خود نگه می دارد .با کار وزحمت ماست که زمین کاشته می شود ،کود ماست که زمین را حاصلخیز می کند .منتها هیچکدام از ما جز باد به دست نداریم.

میجر به سخنانش ادامه می دهد و به آنها می گوید که تنها راه نجات ما حیوانات بیرون کردن بشر از مزرعه است و وعده انقلاب یا شورشی بر علیه انسان ها را به آنها داده و به آنها هشدار می دهد که از یاد نبرید روزی که بر انسانها پیروز شدید به هیچ وجه نباید شبیه انسان ها شوید و فراموش نکنید که هیچ یک از عادات انسانی نیست که شَر نباشد  و مهمتر از همه اینکه هیچ حیوانی نباید در حق همنوع خود جفا کند ،قوی یا ضعیف ،زیرک یا کودن همه با هم برادریم،هیچ حیوانی نباید حیوان دیگری را بکشد و همه ی حیوانات با هم برابرند.

میجر این  سخنان را با سرودی قدیمی و فراموش شده به نام وحوش انگلیس به پایان می رساند و سه شب بعد با دلی آرام در خواب از دنیا می رود.

پس از او حیوانات باهوش تر مزرعه با دید تازه ای به زندگی نگاه می کردند و ماه های بعد فعالیت های زیرزمینی بسیاری صورت گرفت و شورش حیوانات خیلی زودتر از آنچه که فکرش را می کردند به وقوع پیوست و چند خوک که از بقیه باهوش تر بودند اداره ی امور مزرعه را بعد از پیروزی در شورش به دست گرفتند و تعلیمات میجر پیر را در هفت فرمان" تغییر ناپذیر" خلاصه کردند و  روی دیوار مزرعه بزرگ نوشتند :

1-دوپا رونده دشمن است . 2- بر چهارپارونده و بال دار دوست است .  3-هیچ حیوانی نباید لباس تن کند . 4- هیچ حیوانی نباید بر تخت بخوابد .  5- هیچ حیوانی نباید خمر بنوشد . 6- هیچ حیوانی نباید حیوان دیگری را بکشد .7- همه ی حیوانات برابرند.

آنها خودشان محصولات را درو می کردند و حالا دیگرسهم کامل محصول برای خودشان بود و سیر می خوردند و می خوابیدند و اگر کار می کردند خیالشان راحت بود که برای خودشان کار می کنند نه برای انسانها. 

همه چیز به خوبی و همانگونه که به حیوانات وعده داده شده بود پیش می رفت و روز به روز اوضاع محصول هم بهتر می شد ، اما با قدرت گرفتن خوک های حاکم بر مزرعه اوضاع تغییر کرد و با شیبی ملایم و نا محسوس خدشه هایی در هفت فرمان تغییر ناپذیر وارد شد.

و من به این فکر کردم که همه ما هم (تا حدودی و هر کس به سهمی) قبل و بعد از به قدرت رسیدن در مسائل جزئی و کلی زندگی با این که همان آدم قبل هستیم اما متاسفانه تفاوت اعمال و حرفهایمان از زمین تا آسمان است و نکته غم انگیزش هم اینجاست که گاهاً با چنان نبوغی برای آن دلیل می تراشیم که خودمان هم باورمان می شود.

......................................................................................

>  اریک آرتور بِلر با نام مستعار جورج اوروِل( زاده ی 25 ژوئن 1903 و در گذشته در 21 ژانویه 1950) داستان نویس،روزنامه نگار،منتقد ادبی و شاعر انگلیسی که به غیر از این اثر ،کتاب 1984 و روزهای برمه از شناخته شده ترین آثار او هستند .

>> مشخصات کتاب من : مزرعه حیوانات -ترجمه صالح حسینی و معصومه نبی زاده - چاپ پنجم1389 -3300 نسخه - انتشارات دوستان -158 صفحه .

>>>    اینجا می توانید مطلب وبلاگ میله بدون پرچم درباره این کتاب را بخوانید . 

>>>>  فکر نمی کنم دانستن پایان این کتاب پیش از خواندن آن ضربه ای به آن بزند. در ادامه مطلب بخش هایی نسبتا طولانی از متن کتاب که بنظرم جالب توجه بوده اند را انتخاب کرده ام که شاید امکان لوث شدن داستان در آنها وجود داشته باشد. شاید هم نه.

 .............................................

 اسنوبال گفت : رفقا بال عضوی است برای سیطره ی دیگران . بنابراین بال همان کار پا را می کند . فرق ممیزه ی انسان و حیوان این است که انسان دست دارد ،،وسیله ای که همه ی فتنه هایش زیر سر آن است . ص 37

رفقا مبادا خیال کنید که ما خوک ها این کار را از روی خودخواهی و نا پروردگی می کنیم .راستش خیلی از ما خوک ها از سیب و شیر خوشمان نمی آید . خود من که حالم از آن به هم می خورد .این جور چیزها را فقط و فقط برای این  می خوریم که صحیح و سالم بمانیم .رفقا دانشمندان ثابت کرده اند که شیر و سیب همه ی مواد مورد نیاز خوک ها را دارد . ما خوک ها با مغزمان کار می کنیم. شما که می دانید اگر ما سالم نباشیم و درانجام وظایفمان کوتاهی کنیم  جونز(صاحب مزرعه) برمی گردد. 

باکسر گفت : من که باورم نمی شود که اسنوبال از همان ابتدا خائن بوده  باشد.حالا هرکاری که در این مدت کرده ،حسابش جداست ولی به نظر من در جنگ گاودانی رفیق خوبی بود . اسکوییلر شمرده شمرده و محکم گفت : پیشوای ما رفیق ناپلئون بی چون و چرا گفته ،بی چون و چرا -که اسنوبال از همان اول جاسوس جونز بوده که هیچ ،تازه خیلی قبل از اینکه فکر شورش به سرمان بزند هم جاسوسی او را می کرده .     باکسر گفت : آهان ،پس حالا موضوع فرق می کند . اگر رفیق ناپلئون این را می گوید پس حتما حقیقت دارد . ص 86

کلوور به پائین تپه که نگاه می کرد ،چشمانش از اشک پر شد . حرف های دلش را اگر بر زبان می آورد حتما می گفت این همان چیزی نیست که آن وقت ها برای رسیدن به آن می خواستیم نژاد بشر را از میان بر داریم ص 90

یکشنبه ها صبح اسکوییلر تکه کاغذ درازی را با پاچه اش می گرفت و بنا می کرد به خواندن فهرستی از آمار و ارقام تولید انواع مواد غذایی که 200 درصد ،300 درصد یا 500 درصد افزایش یافته بود . حیوانات دلیلی نمی دیدند که گفته های او را باور نکنند ،بخصوص اینکه دیگر حتی درست وحسابی به خاطر نداشتند که قبل از شورش چه حال و روزی داشتند . ص 94

حیوانات کلمه به کلمه ای را که تحویلشان می دادند را باور می کردند .راستش دیگر یاد و خاطره ی جونز و کار هایش تقریبا از ذهنشان رفته بود . می دانستند که زندگی امروزشان سخت و بی رونق است و بیشتر گرسنه اند و سردشان است و جز مواقعی که خوابند باقی اوقات معمولا کار می کنند ... وانگهی ،آن روزها بَرده بودند و امروز آزاد و تفاوت دیروز تا امروز از زمین تا آسمان بود و اسکوییلر هم مرتب این را به گوششان می خواند . ص 114

ناپلئون حکم کرده بود که هفته ای یک بار مراسمی موسوم به تظاهرات خودجوش بر پا گردد. ص116

اسکوییلر همیشه خدا به حیوانات میگفت کار نظارت و اداره مزرعه که تمامی ندارد . بیشتر کار ما طوری است که شما عقلتان به این چیز ها قد نمی دهد .مثلا ما خوک ها باید هر روز خدا روی چیز های سِری که به آنها (پرونده)،(گزارش)،(صورتجلسه)و(یادداشت) می گویند ساعت ها کار کنیم .کاغذ های بزرگی را باید با دقت از نوشته سیاه کنیم و همین که پر از نوشته شد در تنور می سوزانیم . ص 129 

بعضی اوقات پیرپاتال های مزرعه هر چه زور می زدند بلکه یادشان بیاید که روزهای اول بعد از شورش که تازه جونز را بیرون انداخته بودند ،حال و روزشان بهتر بود یا امروز ،فایده نداشت که نداشت .اصلا چیزی نداشتند که زندگی امروزشان را با آن مقایسه کنند فقط آمار و ارقام اسکوییلر بود که نشان می داد همه چیز دارد بهتر و بهتر می شود . ص 130