آمستردام -ایان مک یووَن

یارانی که اینجا یکدیگر را یافتند و در آغوش کشیدند رفته اند ، هر یک به خطای خویش.         دبلیو اچ آدن - تقاطع

داستان با صحبت از مالی آغاز می شود. مالی، زنی زیبا با عشاق فراوان. او عکاس ،طنزپرداز،منتقد رستوران و روزنامه نگار مجله پرطرفدار ووُگ بود. او پیش از آغاز داستان دچار نوعی بیماری مرموز وناشناس روحی شده که با تشخیص ندادن انسانها و اشیا و نوعی ضایعه ی مغزی ادامه پیدا کرده و به مرگش منتهی می شود.

او در زندگی چهل و چند ساله اش  معشوقگان زیادی را در کنار خود داشته است ،

در ابتدا  مک یووَن ما را در موقعیتی قرار می دهد که به واسطه آن با همه شخصیت های مهم داستان آشنا می شویم ، و این با مکالمه ای که بین دو معشوق سابق مالی در حال قدم زدن در سرمای ماه فوریه  بیرون سالن جسدسوزی کلیسا،در انتظار رسیدن نوبت به مالی هستند آغاز می شود .

کمی آنسو تر کنار درب ورودی هم شوهر مالی به مهمانان مراسم تشیع جنازه همسرش خوش آمد می گوید. مالی در اواخر زندگی اش با آن مرد عبوس و ترشرو ازدواج کرده بود و روزهای بیماری و زوال را در کنار او گذراند و رنج کشید.

بهتر است  کمی بیشتر با عشاق مالی آشنا شویم

کلایو لاینلی:

آهنگساز نسبتاً مشهوری که طی یک پروژه ملی  سپرده شده به او، خودش را برای سمفونی ای به نام هزاره آماده می کند که قرار است در آمستردام برگذار شود. او اولین معشوق مالی به حساب می آید ،در سال 1968 وقتی هر دو دانشجو بودند در خانه ای شلخته و بی ثبات در ول آو هلث با یکدیگر هم خانه بودند.

وِرنون هالیدی :

او در حال حاضر سردبیر روزنامه جاج است و تمام تلاشش در این است که به هر قیمتی تیراژ روزنامه اش را بالا ببرد و از این راه به شهرت بیش از پیش برسد ، ورنون در سال 1974 وقتی اولین شغلش را با رویترز تجربه می کرد و مالی برای ووُگ خرده کاری هایی انجام می داد ، یک سال در پاریس با هم زندگی کرده بودند.

جولیان گارمونی:

او وزیر امور خارجه است ،مردی با قیافه ای عجیب ،سری بزرگ با موهای سیاه مجعد و رنگ پریدگی ای وحشتناک و لب هایی به طرز غیر معمول باریک. به قول ورنون او دشمن!و حرام زاده ای رده  بالا بود، با طبع گرم. او تمام تلاشش را می کند تا نخست وزیر شود . از چگونگی و مدت زمان آشنایی اش با مالی حرفی در کتاب به میان نیامده است.

جورج لین:

 او ناشری غمگین و ثروتمند است که سر پیری عاشق مالی شده بود و در عین تعجب همگان ،مالی ترکش نکرده بود ،هرچند همیشه با او بد رفتاری می کرد.

جورج طبیعتاٌ دل خوشی از سه معشوق گذشته مالی ندارد و به همین دلیل  علاقه ای به این نداشت که شاهد به رخ کشیدن خاطرات  این سه معشوق قدیمی در کلیساهای سینت جیمز و یا سینت مارتین به بهانه مراسم یادبود مالی باشد ،از این رو علی رغم بی میلی دوستان مالی برای شرکت در مراسم جسد سوزی آنها را به پای مراسم تشیع جنازه ! می کشد و اعلام می کند که خبری از مجلس یادبود نخواهد بود. 

کتاب در احوالات عشاق پس از مرگ مالی می گذرد ، داستانیست درباره زندگی و مرگ و یا  موفقیت و شکست ،که آنها را به شکلی متفاوت بیان می کندو به قولی درداستان یک گنگیِ دلنشینی وجود دارد که خواننده را تا همان جمله ی پایانی در کنار خودش نگه می دارد.

..........

*( تلفظ صحیح نام نویسنده  بقول ناشر و مترجم  به این شکل است:  ایان مَک ای وَن(Ian McEwan) 

ایان مک یووَن متولد ماه ژوئن 1948 ،نویسنده و نمایشنامه نویس  انگلیسی است. آثار او بارها در لیست کاندیدا های جایزه ادبی من بوکر قرارگرفته است و درسال 1998 بخاطر کتاب آمستردام  موفق به کسب این جایزه شد. همچنین این اثر در لیست 1001 کتاب هم حضور دارد. مک یوون را بیشتر به خاطر پرداختن به روان در شخصیت های داستان هایش می شناسند.

آشنایی من با این اثر برمی گردد به لطف یکی ازدوستان خوبم که او هم متوجه علاقه من به هدیه گرفتن کتاب شده بودو آن را به من هدیه کرد. باز هم از او متشکرم.

 کتابی که من خواندم 179 صفحه دارد و  نشر افق آن را  باکسب اجازه از نویسنده اثر و ترجمه میلاد ذکریا آن هم در 2200نسخه ،به قیمت 82000ریال درسال 1391 برای بار اول به چاپ رسانده است.

در ادامه مطلب خطر لوث شدن داستان وجود دارد.

 

همه چیز با قلقلکی در دست مالی آغاز شده بود ، وقتی بیرون کتابخانه ی دورچستر دستش را برای گرفتن تاکسی بلند کرده بود ،احساسی که هرگز از بین نرفت،چند هفته بعد باید دنبال اسم چیزها می گشت ،فراموش کردن پارلمان،شیمی ،توربین را می توانست به خودش ببخشد ، ولی در مورد تخت ، خامه ، آینه، بخشش آسان نبود .با توقع رفع نگرانی اش مشاوره پزشکی گرفت ،اما اورا پی آزمایش هایی فرستادند که به یک معنی ،هرگز از آنها باز نگشت و چه سریع مالی سرزنده و چابک زندانی بستری جورج عبوس و متمول شد.

این بخشی از گفتگوی  کلایو و ورنون است که در مراسم تشیع جنازه مالی در ابتدای داستان میخوانیم.. این دو که از قرار با هم دوستان قدیمی هم هستند بعد از مراسم دیگر هیچوقت آن انسان سابق نبودند و یک لحظه هم فکر مرگ رهایشان نکرد.

کلایو وقتی در حال نواختن پیانوست احساس می کند مدام دست راستش کرخت و بی حس می شود ، ورنون در تنهایی اش به سمت  راست سرش دست می کشد و احساس می کند آن بخش از سرش به او تعلق ندارد وآن را بی حس و از کار افتاده می یابد.

این حالات نامعمول و این حس نزدیکی به مرگ نه فقط به دلیل غم از دست دادن مالی بلکه به خاطر ترس و اضطرابی است که از مرگ در آنها به وجود آمده است ،آنها نمی خواستند همچون مالی بمیرند ،مردنی زجرآور و طولانی و به قول ورنون بدون هوشیاری همچون حیوانات.

در ادامه داستان تا حدودی وارد زندگی شخصی سه معشوق می شویم که با شرح وقایع و اتفاقات زندگی شان قبل از مالی به این پی می بریم که آنها شخصیت هایی در تضاد با مالی که انسانی پرشور وپر انرژی بود داشته اند. یک زندگی ساکن ،یخ زده و پریشان و نیازمند یک محرک قوی برای رشد. مالی با حضور در زندگی آنها خون و انرژی را به آنها تزریق می کرد و در مدت  حضورش چیزهای زیادی را به آنها آموخت و حتی پس از رفتنش هم آنها توانستند راه خود را پیدا کنند و به پیشرفت زندگی خود که پیش از این ازآن محروم بوده اند بپردازند.

همه چیز برای هر سه خوب پیش می رفت ، کلایو در مسیر ساخت سمفونی ملی در قالب پروژه ی هزاره به بهترین شکل تا قطعه های نهایی پیش رفته بود.ورنون سردبیری موفق، درروزنامه ی جاج بود. و همچنین گارمونی وزیر امور خارجه ای بود که همه جا صحبت از نخست وزیر شدنش می شد.

تا اینکه مرگ مالی از راه می رسدو گویا با این مرگ نظم زندگی این سه تن ذره ذره فرو می پاشد و حتی به جان یکدیگر می افتند و در نهایت سقوط می کنند.

اگر هنوز کتاب را نخوانده اید و قصد خواندنش را دارید ، ادامه مطلب را حتما پس از خواندن کتاب بخوانید

و اما سقوط

سمفونی هزاره ای که کلایو مدتها بود مشغول ساختنش بود و آن را همه ی امید زندگی اش می دانست به خاطر کارشکنی های ورنون در قطعات پایانی نیمه تمام می ماند و او مجبور می شود برای روز افتتاح ،سمفونی را با نت هایی از بتهوون به پایان برساند و اگر زنده می ماند شاهد بود که تبدیل به مضحکه ی منتقدین شده است، ورنون با منتشر کردن عکس های خصوصی گارمونی در تیتر اول روزنامه اش قصد داشت هم جایگاه او را در انتخابات متزلزل کند و هم روزنامه اش حسابی بفروشد و به شهرت برسد،نه تنها  به هدف خودش نرسید بلکه شرایطی برایش پیش آمد که مجبور به استعفا از سردبیری روزنامه شد و خانه نشین شد.و سرانجام جولیان گارمونی هم در انتخابات رای نیاورد و او هم اینگونه دچار شکست شد و از عرش دنیای سیاست سقوط کرد.

هرچند که مالی حتی قبل از مرگش هم مدت زیادی بود که حضور فیزیکی در زندگی این سه نفر نداشت اما همان بودنش شیرازه ای بر زندگی موفق آنها بود و با رفتنش همه چیز تا مرز فرو پاشی رفت و نیازمند جرقه ای برای انفجار بود که آن  به وسیله دستی در پشت پرده ایجاد شد که  این سقوط را مدیریت می کرد و آن دستان  شخصی نبود به غیر ازجورج لین ،همان همسر پیر و ناشر ثروتمند و آرام. جورجی که رقبای دانه درشت اش را در زمان حیات مالی کنار زده بود آن هم با آن همه  محسنات ظاهری شان. که هرکدام در رشته ی فعالیتشان در جامعه وزنه ای بودند.کلایو لاینلی (در هنر) ورنون هالیدی (در فرهنگ) و جولیان گارمونی( در سیاست) . و حالا پس از مرگ مالی به عبارتی آنها را نابود کرد و در انتقامی سخت و تر و تمیز بدون حتی لکه ای از اتهام به خواسته اش رسید و پس از آن بود که به فکر تدارک  مجلس یادبودی برای مالی افتاد. 

مجلس یادبودی در سینت مارتین به جای سینت جیمز، که این روزها محبوب افراد ساده لوحی بود که از آن نوع کتاب هایی می خواندند که خود او آنها را منتشر می کرد.